Koroner Arter Bypass Ameliyatı Olan Hastaları Bilgilendirme

Öncelikle büyük bir kalp ameliyatı geçirmiş bulunuyorsunuz. Bu yüzden büyük geçmiş olsun dileklerimizi iletmek isteriz.

• Bilindiği gibi koroner arterler kalbinizi besleyen atardamarlar olup bu damarlardaki ateroskleroz dediğimiz halk arasında damar kireçlenmesine bağlı bu damarlardaki ciddi daralma veya tıkanıklığa bağlı koroner arter baypass ameliyatı geçirmiş bulunmaktasınız. Yani baypasın kelime anlamı köprüleme olup kalbinizdeki hastalıklı damar çıkarılıp yerine yeni bir damar konulmamakta; sadece tıkalı veya daralmış damarın ötesinde vücudunuzun çeşitli yerlerinden aldığınız damarlarla bypass (köprüleme) ameliyatı yapılmıştır. En sık kullandığımız vücudumuzdaki yedek damarlar içinde uygun olan hastalarda en sık tercih ettiğimiz göğüs duvarındaki halk arasında meme arteri denilen damardır. Çok damar hastalığı olan hastalarımızda bypass yapılacak damarın ve hastanın durumuna göre bacaktan safen ven veya kollardan radial arter dediğimiz damarlar kullanılmaktadır.
• Yapılan koroner arter baypass ameliyatı ile damar sertliği (ateroskleroz) yani damar tıkanıklığına neden olan faktörler yok edilmemekte, sadece kan akımı yeterli olmayan damara kan akımı sağlanmaktadır. Siz hastalarımız ameliyat sonrası damar sertliğine neden olabilecek etmenlerden korunmazsanız, verdiğimiz ilaç ve önerileri düzenli kullanmassanız hem yapılan baypass damarları hem de müdahale edilmemiş diğer damarlarda yeni tıkanıklıklar oluşabilecektir.

Damar sertliğinin ilerlemesine neden olan en sık etmenler

1. Sigara içiciliği
2. Şişmanlık
3. Diabetes Mellutus
4. Hiperkolesterolemi
5. Hipertansiyon
6. Sedanter hayat ( Hareketsizlik)
7. Düzensiz ve sağlıksız beslenme
8. Aile öyküsü
9. Stresli bir kişilik yapısına sahip olmak en önemlileri arasında yer almaktadır.

Koroner baypass ameliyatı olan hastalarımızın taburcu olduktan sonra dikkat etmesi gereken bir çok konu vardır.

Erken dönem dikkat edilmesi gereken durumlar:

1. Evde nasıl yatılacak: Göğüs kemiği kesilerek kalp ameliyatı gerçekleştirilmiş olup ameliyat sonrası kemiğiniz çelik tellerle biraraya getirilmiştir. Bu kemiğin iyileşme süresi yaklaşık 1,5 – 2 aylık bir süreyi almaktadır. Bu dönem zarfında hastalarımızın her ne kadar hoşlanmasalarda, geceleri sırt üstü yatmaları gerekmekte ve tek taraflı bir koluna yük binmemesi ve ağır yük kaldırmamaları gerekmektedir. Aksi hallerde bu kemikte kırılmalar ve buna bağlı kemikte ayrışma, kaynamama ve hatta kemik enfeksiyonlarına neden olabilmektedir. Bu da hastanın geç iyileşmesine hatta ileri durumlarda tekrar operasyona alınarak kemiğin tekrar biraraya getirilmesi gerekebilmektedir.
2. Uyku düzensizliği: Ameliyat sonrası özellikle yoğun bakım ve serviste yattığı dönemde hastalarda uyku düzensizlikleri olabilmekte, genellikle bu durum hastaneden taburcu olduktan sonraki dönemde kendiliğinden düzelmektedir. Uyku düzensizliğini en aza indirmek için hastalarımızın normal uygu ritmine dikkat etmesi, gündüz vakitlerinde fazla uyumayıp, hareket etmeleri, geceleri normal vakitlerinde uyumaları tavsiye edilmektedir. Geçmeyen ve hastayı rahatsız eden uyku düzensizliklerinde ilgili uzman hekimlerden destek alınarak tedavisi düzenlenmektedir.
3. Ameliyat sonrası ağrı ve kesi yerlerinde uyuşma, keçeleşme: Ameliyat sonrası kesi yerlerinde özellikle göğüs kafesinde, kollarda ağrı olabilir. Erken dönemde bu ağrılar zamanla geçmektedir. Bu ağrıların bir kısmı cerrahi işleme bağlı, bir kısmı ise özelllikle yaşlı hastalarda hareketsiz kalmaya bağlı olmaktadır. Önerimiz hafif ağrıların tolere edilmesi, tolere edilemeyen durumlarda hekimlerin önereceği hastamıza dokunmayan ağrıkesici ilaçlar kullanılabilir. Uzun süreli ağrı kesici ihtiyacı olduğunda bizlerle irtibata geçmeniz rica olunur. Özellikle göğüs kafesinde sol tarafta ameliyat sonrası keçeleşme, hafif uyuşma olabilir. Bu durum 6 ay -1 yıla kadar uzayabilir. Bu cerrahi kesi ve göğüs duvarından meme arterinin baypass için çıkarılmasına bağlı gözlenebilmektedir. Ameliyat sonrası ağrı nedeniyle hastaların öksürmemesi, hareketsiz kalması ve eksersizlerini yapmaması hastanın iyileşmesini geciktirmekte hatta istenmeyen komplikasyonlara neden olabilmektedir.
4. Enfeksiyon riski: Geçirdiğiniz büyük kalp ameliyatları sonrası en büyük risklerden biride enfeksiyondur. Yara yerlerinin temiz tutulması, başka insanlarda direk temasın belli bir sure ertelenmesi büyük bir önem arz etmektedir. Özellikle diyabetik hastalarımızın daha çok dikkat etmesi ve özellikle düzensiz kan şekeri düzeyi olan hastalarda bu risk daha da artmaktadır. Evde hasta ziyaretlerinin kısa olması, hasta odasına ziyaretçi olarak aynı anda çok fazla kişinin gelmesi, hastayla dışardan gelen insanların direkt teması enfeksiyon riskini artıracaktır. Rutin kontroller dışında yara yerinde şişlik, akıntı, kızarıklık, düşmeyen ateş durumlarınızda bizlerle erken irtibata geçmeniz erken dönemde önlem almamız açısından büyük önem taşımaktadır.
5. Banyo durumu: hastalar taburcu olduktan sonra doktorunuz aksini söylemediği sürece hemen banyo yapabilirsiniz. Hasta banyoda oturarak refakatçi eşliğinde çok sıcak veya soğuk olmayan suyla vücut temizliğini yapabilir. Ama banyo sırasında kesi yerlerinin keselenmemesi ve zorlanmaması gerekmektedir. Banyo sonrası temiz havlu ile kurulanma ve gerekirse kesi yerleri bizim önereceğimiz antiseptik solüsyonla pansuman yapılabilir.
6. Evde pansuman ve dikişlerin alınması: Eğer doktorunuz aksini söylemiyorsa, enfeksiyona yatkınlık yoksa evde düzenli pansuman yapılmasına gerek yoktur. Bazen hastalarımızda enfeksiyon olmadan mikrobik olmayan yara sızıntıları olabilmektedir. Bu gibi durumlarda pansuman yapılması ve kesi yerlerinin kapalı olması yara iyileşimini ve üzerine herhangi bir enfeksiyonun eklenmesini önleyecektir. Göğsünüzde ve/veya bacak kesi yerlerinde eriyen dikişler kullanıldığından buralardan dikişlerin alınmasına gerek yoktur. Sadece ameliyat sonrası yoğun bakım sürecinde dren denilen hortumların bulunduğu yerdeki 1 veya 2 küçük dikişin 1 hafta sonraki kontrole gelindiğinde poliklinikte değerlendirilerek alınması gerekmektedir. Pansuman ve dikiş alma konusunda farklı durumlar olduğunda tarafımızdan bilgilendirileceksiniz.
7. Mobilizasyon, eksersiz: Ameliyat sonrası hastalarımızın evde devamlı yatmalarını tavsiye etmiyoruz. Ayrıca özellikle erken dönemde ağır efor gerektiren sporları ve hareketleride tavsiye etmiyoruz. Ameliyat sonrası bir miktar halsizlik ve hafif ağrılar olabilecektir. Buna bağlı hareketsizlikler iyileşme süresini geciktirecektir. Ayrıca uzun süresi hareketsiz olarak yatmak bacak toplar damarlarda pıhtı oluşumuna ve buna bağlı derin ven trombozu ve akciğerlere pıhtı atmasına neden olabilecektir. Bu komplikasyon hatta hastanın hayatını bile kaybetmesine neden olabilir. Erken dönemde ev içinde yormadan saat başı küçük yürüyüşler, ilerleyen haftalarda daha uzun sureli mevsimine göre dışarı çıkarak açık havada yürüyüşlerini tavsiye ediyoruz. Yattığı dönemlerde de özellikle bacaktan damar alınan hastaların bacaklarını uzun sure katlamamaları ve yatak başı eksersiz yapmaları tavsiye edilir.
8. Antiemboli veya varis çorabı kullanımı: Özellikle bacaktan damar çıkarılan hastalarda bu çorabın kullanılması önerilmekte. Sakınca yoksa her iki bacağa da antiemboli/varis çorabı giyilmesi önerilmektedir. Gece yatarken çıkarılması sabah kalkındığında tekrar giyilmesi tavsiye edilmektedir. Aksi hallere bacaklarda daha çok şişme şikayetleri ile karşılaşılabilmektedir. Çorabın ne kadar kullanılacağı ile ilgili olarak hastanın kontrollere geldiğindeki muayene bulgularına göre karar verilmektedir. Aksi bir durum yoksa en az 1 ay bu çorapların giyilmesi tavsiye edilmektedir.
9. İlaç kullanımı: Koroner baypass sonrası rutin olarak verdiğimiz ilaçlar mevcuttur. Hastanın şeker hastalığı (diabetes mellutus) gibi yandaş hastalıklarına bağlı olarak tedavi seçenekleri her hastada değişebilmektedir. Hastalarımızın bir çoğu gerek kalp gerekse yandaş hastalıklarından dolayı ameliyat öncesi çeşitli ilaçlar kullanmaktadır. Ameliyat sonrası bizlerin yazdığı ilaçların bir kısmı bu ilaçlarla aynı olabilir yada benzerleri olabilir. Kalp dışı rahatsızlıklardan dolayı kullandığınız ilaçları lütfen bizlere hatırlatınız. Lütfen bizim yazdığımız ilaçlarla benzer olan eski ilaçlarınızı birarada kullanmayınız. Taburculuk sırası bizlere sormanız önemle önerilir. Kontrole gelene kadar yazılan ilaçlar tarif edildiği gibi kullanılmalı, kontrole gelindiğinde gerekli muayene ve tahliller yapılarak kullanılan ilaçlar düzenlenmekte, kesmesi gereken ve devam etmesi gereken ilaçlar hastalarımıza yazılmaktadır. Erken dönemde ilaçlar azaltılabileceği için ilaç raporlarını 2 aylık takipten sonraki kontrollerde çıkartmayı tercih ediyoruz.
10. Ameliyat sonrası kişilik değişikliği ve ruhsal durum: Büyük bir kalp ameliyatı geçirmiş bulunmaktasınız. Bir çok hastamız kalp krizi, Koroner anjiyo, kalp ameliyatı ve yoğun bakım sürecinde psikolojik olarak etkilenmekte olup, klinik ciddi bulgu vermeden kendiliğinden düzelmektedir. Nadiren bazı hastalarımızda ameliyat sonrası agresiflik, çabuk sinirlenme, kişilik değişikliği görülebilmekte, bu hastalarda ilgili uzmanlarla görüşülerek tedavileri düzenlenmekte, daha sonraki dönemde bu tablo düzelmekte olup geçici bir durumdur.
11. Beslenme durumu: Ameliyat sonrası özellikle yoğun bakım ve serviste yattığı dönemde hastalarımızda iştahsızlık olabilmektedir. Bu aşamada hastalarımızın fazla yemelerini beklememekle beraber az da olsa sıvı ve besin maddelerinin alınması verdiğimiz ilaçlar kadar önem arz etmektedir. Genellikle bu durum geçici olmakta daha sonra düzelmektedir. Ameliyat sonraki 2 aylık dönemde hastalarımıza sıkı bir perhiz önerilmemektedir. Bu her şeyi kontrolsüz yenebilir anlamına gelmemektedir. Yara iyileşimi ve vücut toparlaması açısından aşırıya kaçmamak şartıyla beslenme kısıtlaması yoktur. Ama diabetik hastaların, mide problemi olan hastalarının, böbrek hastalarının kendilerine dokunacak besinlere dikkat etmesi önerilmektedir. 2 aylık takip periodundan sonra beslenmeyle ilgili öneri ve tavsiyeler polikliniğimizden verilmektedir. Ameliyat sonrası hastalarımızın bir kısmı erken dönemde hareketsizlik ve yeterli besinleri alamamasına bağlı kabızlık problem ile karşılaşabilmektedir. Böyle durumlarda hastalarımızın bol bol yürüyüş yapmasını , posalı lifli yiyeceklerle beslenmesini tavsiye ederiz. Bu önerilere rağmen kabızlık şikayeti geçmediğinde doktorunuza danışarak gerekli medikal tedavi desteği alabilirsiniz.
12. Cep telefonu kullanımı: Henüz ispatlanmış bir zararlı durum bilimsel olarak gösterilmesede koroner baypas cerrahisi geçiren hastaların erken dönemde fazla kullanmamasını tavsiye ediyoruz.
13. Araba kullanımı: Taburculuk sonrası hastalarımız arabaya binebilmekte, ama şöför olarak değil yolcu olarak. 2 aylık dönemde hastalarımızın direksiyon başına geçip taşıt sürmesini ve trafiğe çıkmasını önermiyoruz. 2 aylık kontrol sonrası değerlendirildikten sonra taşıt kullanımına izin verilebilir.
14. Erken dönemde seyahat: Eğer aksi bir durum yoksa hastalarımızın taburculuk sonrası ilk hafta kontrollerini hastanemizde kendimiz tarafından yapılmasını, mümkünse erken dönemde Malatya içinde ikamet etmelerini, erken dönemde bir sıkıntı olduğunda kolayca hastanemize gelebilmelerini tercih ediyoruz. Ama aksi durumlarda hastalarımızın erken dönemde seyahat etmeleri gerekiyorsa tarafımızdan değerlendirilerek sıkıntılı bir durum yoksa uçak dahil her türlü araçla seyahat etmelerinde sakınca yoktur.
15. İstirahat raporu: Çalışan bir hasta ise ameliyat sonrası kurumuna verilmek üzere rapor düzenlenmektedir. Lütfen taburcu olurken çalışan olduğunuzu ve rapor gerektiğini sekreterimize bildirmeniz rica olunur. Ameliyat sonrası erken dönemde malülen emeklilik raporları yasal olarak düzenlenememekte olup, iyileşme sürecinde 2 aylık takipten sonra bu talepler değerlendirilip, gerekli tetkikler yapılarak düzenlenebilmektedir.

Uzun dönemde dikkat edilmesi gerekenler:

• Uzun dönemde hastalarımızı bekleyen en büyük risk ve hastalarımızında en çok merak ettiği yapılan baypasslar ne kadar açık kalır, tekrar tıkanıklık kalp krizi olabilir mi. Bu sorunun cevabı evet tekrar tıkanabilir. Daha öncede bahsettiğimiz gibi damar sertliği devam eden bir hastalık. Yapılan müdahale ile biz hastalığı yok etmiyoruz. Sadece kan gitmeyen damara kan akımını sağlıyoruz. Bu yüzden hastalarımızın uzun dönemde kendi kendilerinin doktoru olmaları ve biz hekimlerin verdiği öneri ve tedavileri uymaları büyük önem arz etmektedir.

Dikkat edilmesi gerekenler:

1. Sigara içiciliği varsa terk edilmeli
2. Obez hastaların mümkünse doktor kontrolünde düzenli kilo vermeleri
3. Diyabeti olan hastalarımızın düzenli endokrin takibinin olması ve kan şekerlerinin düzenli ayarlanması ve verilen ilaçların düzenli kullanmaları gerekir.
4. Hiperkolesterolemi, hipertansiyon gibi durumların düzenli tedavi edilmesi ve takibi
5. Düzenli yürüyüş ve eksersizlerin yapılması
6. Stresli bir hayattan olabildiğince uzak durulması
7. Düzenli ve dengeli beslenme.
8. Doktorunuza danışmadan kalbe iyi geldiği düşünülerek bazı besin maddelerinin normalden fazla aşırı şekilde tüketilmesi tavsiye edilmemektedir. ve bu besinlerden sağlıklı ve yeterli olarak doğal olanlarının tüketilmesi tavsiye edilmektedir.
9. Bizlerin verdiği medikal ilaçların düzenli kullanılması, hekimlerin önereceği periodda kontrollere gelinmesi
10. Koroner bypass ameliyatı olan hastalarımızın ne kendilerini kalp hastasıyım deyip herşeyden soyutlamasını ne de kalbi yeniledim diyerek bana birşey olmaz edasıyla hiç bir şeye dikkat etmeden ağır efor yapılmasını önermemekteyiz.
11. Unutmayınız ki hedefimiz göğüs ağrısı olmadan, kalp krizi riskini minimalize ederek sağlıklı kaliteli bir yaşam sağlamaktır.